Szacunki WHO wskazują, że do 2030 roku bezpośrednie koszty szkód zdrowotnych (z wyłączenie kosztów powiązanych z rolnictwem, zasobami wodnymi czy kanalizacją) wynosić będą około 2-4 mld dolarów rocznie. Społeczna świadomość związana ze zmianami klimatu rośnie. Kwestia ocieplenia i związanych z nim gwałtownych zjawisk atmosferycznych zyskały na znaczeniu w dyskusji publicznej i naukowej. Zdaniem Marii Andrzejewskiej, dyrektor generalnej warszawskiego Centrum UNEP/GRID Programu Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) ds. Środowiska – wynika to z dostrzeżonego przez społeczeństwo zagrożenia i zidentyfikowanych bezpośrednich i pośrednich skutków dla zdrowia publicznego. - Wiemy, że rok 2023 był najcieplejszym w historii pomiarów – wzrost średniej globalnej temperatury w stosunku do czasów przed industrialnych zgodnie z danymi NASA wynosi już 1,4 stopnia. Średnia globalna temperatura dla ostatnich 12 miesięcy przewyższa średnią temperaturę z czasów przedprzemysłowych o ponad 1,5 stopnia, a w Polsce to już prawie 2,5 stopnia. Europa jest najszybciej ogrzewającym się kontynentem, o czym informuje opublikowany kilkanaście dni temu raport Europejskiej Agencji Środowiska (EEA)1- wskazała podczas debaty zorganizowanej przez Medyczną Rację Stanu. Dodała również, że najbardziej dotkliwymi będą bezpośrednie skutki zdrowotne związane z ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi takimi jak: fale upałów, huragany, powodzie czy susze, których występowanie odnotowuje się w skali dotychczas niespotykanej.

Zmiany klimatyczne nie pozostają obojętne dla zdrowia. Dane wskazują, że tylko przetaczające się przez Europę fale upałów odpowiadają za tysiące nadmiarowych zgonów. Eksperci wskazują jednak, że to nie są jedyne zdrowotne skutki zmiany klimatu – bowiem w tle widać widmo głodu, klimatycznej depresji oraz pandemii trudnych do opanowania alergii

Tylko na przestrzeni ostatnich dwóch dekad liczba zgonów wynikających z upałów w grupie osób po 65. roku życia wzrosła o 70 proc. - Ocieplenie klimatu idzie pod rękę z gwałtownymi zmianami demograficznymi. Dla osób w wieku senioralnym problemem jest to, że nie mają oni rezerwy homeostazy – przez co stają się niebywale wrażliwi nie tylko na temperatury, ale również zmiany ciśnienia atmosferycznego. To przekłada się na zdecydowanie większe ryzyko udarów, gwałtownych zmian ciśnienia tętniczego czy w końcu złego samopoczucia. Biorąc pod uwagę rosnącą liczebność populacji, która jest wrażliwa na zmiany klimatyczne, dochodzimy do sytuacji, w której osiągamy efekt śnieżnej kuli. To właśnie on stanie się ogromnym wyzwaniem dla systemów ochrony zdrowia- wskazał prof. Bolesław Samoliński, kierownik Katedry Zdrowia Publicznego i Środowiskowego oraz Zakładu Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii WUM oraz członek zespołu Lekarze dla Klimatu. Na problem fali upałów zwrócił uwagę również Tadeusz Jędrzejczyk, dyrektor Departamentu Zdrowia w Pomorskim Urzędzie Marszałkowskim i jednocześnie adiunkt Zakładu Zdrowia Publicznego i Medycyny Społecznej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. W rozmowie z jedennewsdziennie.pl wskazał na najnowsze badanie epidemiologiczne opublikowane na łamach czasopisma "Nature Medicine", w którym liczbę nadmiarowych zgonów będących wynikiem wysokich temperatur oszacowano w 2022 roku na ponad 62 tys. w samej tylko Europie. - Oczywiście zgony te są skutkiem bezpośrednim upałów i dotyczy w głównej mierze miejscowości na południu Europy, ale musimy pamiętać, że nadal nie udało nam się oszacować liczby zgonów wynikających pośrednio ze zmian klimatu, a związanych m.in. z przesuwaniem się granic występowania wektorów chorób (np. malarii) lub zwiększenia czasu ich aktywności (np. w przypadku kleszczy przenoszących krętki boreliozy)- wskazał Tadeusz Jędrzejczyk. Natomiast prognozy na lata 2030-2050 wskazują, że zmiany klimatu przyczynią się do dodatkowych 250 tys. zgonów rocznie- a ich przyczyną będą nie tylko udary cieplne, ale również malaria, biegunki i niedożywienie wynikające z załamania się rolnictwa.

Kto najsilniej odczuje skutki zmian klimatu? Zdaniem lekarzy grupą najsilniej odczuwającą skutki zmieniającej się temperatury na kontynencie europejskim będą seniorzy, osoby z chorobami przewlekłymi oraz najmłodsi

Zmiany klimatyczne nie pozostają również bez wpływu na zdrowie psychiczne – szczególnie najmłodszych pokoleń. W badaniu przeprowadzonym przez Yale Program on Climate Change Communication wskazano, że nawet 7 proc. Amerykanów doświadcza co najmniej łagodnego stresu wynikającego ze zmian klimatycznych, przy czym zjawisko to jest częściej obserwowane wśród z pokolenia Z i milenialsów (10 proc.), niż u pokolenia X (8 proc.), czy pokolenia wyżu demograficznego tzw. baby boomersów (3 proc.). W odpowiedzi na rosnące zjawisko niepokoju klimatycznego odczuwanego przez społeczność w 2023 Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (APA) wydało stanowisko5 dotyczące wpływu zmian klimatycznych na zdrowie psychiczne. Eksperci APA przygotowali również wytyczne związane z pracą z pacjentami doznającymi zaburzeń psychicznych w związku z troską o środowisko i zmieniającym się klimatem. W dokumencie podkreślono zarówno konieczność prowadzenia badań nad wpływem zmian klimatycznych na zdrowie psychiczne oraz rozwoju planu interwencji wspierających pacjentów doświadczających kryzysów, ale również podkreślono znaczenie ograniczenia śladów węglowych praktyk lekarskich i wdrażania proekologicznych działań w ich obrębie. Eksperci nie mają wątpliwości, że negatywnych zjawisk zdrowotnych związanych ze zmianą klimatu jest wiele i są one niedoszacowane epidemiologicznie. Dlatego też ważnym staje się kwestia ponadpolitycznego konsensusu i działań międzysektorowych. - Zdrowotne konsekwencja zmian klimatu są złożone i wielowymiarowe. UE od lat stara się wdrażać m.in. poprzez Zielony Ład - rozwiązania, które mają na celu nie tylko redukcję emisji gazów cieplarnianych, ale również adaptację do zmian wynikających z kryzysu klimatycznego. Celem jest również przygotowanie systemów ochrony zdrowia tak, by mogły sobie poradzić z tym ogromnie złożonym tematem- wskazała Maria Andrzejewska.

Co dalej? Depresja klimatyczna to nie wymysł. Z amerykańskich badań wynika, że nawet 7 proc. Amerykanów doświadcza co najmniej łagodnego stresu wynikającego ze zmian klimatycznych

Witaj w JedenNewsDziennie.pl. Dziś zajmujemy się problemem wpływu zmian klimatycznych na zdrowie. Oto najważniejsze punkty materiału: 

Prof. Bolesław Samoliński – alergolog, kierownik Katedry Zdrowia Publicznego i Środowiskowego oraz Zakładu Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii WUM 

Maria Andrzejewska- dyrektor generalna warszawskiego Centrum UNEP/GRID Programu ONZ ds. Środowiska

Tadeusz Jędrzejczyk lekarz, dyrektor Departamentu Zdrowia w Pomorskim Urzędzie Marszałkowskim, były prezes NFZ

Raport Europejskiej Agencji Środowiska (EEA)

Informacja dotycząca wzrostu liczby zgonów wynikających z upałów w grupie osób po 65 roku życia

Badanie epidemiologiczne opublikowane na łamach czasopisma „Nature Medicine”

Badanie przeprowadzone przez Yale Program on Climate Change Communication

Stanowisko Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (APA)

Wykorzystane materiały

"Dla osób w wieku senioralnym problemem jest to, że nie mają oni rezerwy homeostazy – przez co stają się niebywale wrażliwi nie tylko na temperatury, ale również zmiany ciśnienia atmosferycznego. To przekłada się na zdecydowanie większe ryzyko udarów, gwałtownych zmian ciśnienia tętniczego czy w końcu złego samopoczucia. Biorąc pod uwagę rosnącą liczebność populacji, która jest wrażliwa na zmiany klimatyczne, dochodzimy do sytuacji, w której osiągamy efekt śnieżnej kuli. To właśnie on stanie się ogromnym wyzwaniem dla systemów ochrony zdrowia"

Zmiany klimatyczne coraz bardziej niebezpieczne. Grozi nam 250 tys. zgonów rocznie więcej